رسیدن:
نشر
: 07.03.2014 ؛
نشر : 08.03.2014
زهرا یولدوز
نگاه کوتاه به تاریخچه ی ۸ مارچ
هشت مارچ روز بین المللی زنان و یا کوتاه تر اگر گفته شود روزجهانی زن است که سازمان ملل متحد هم از سال ۱۹۷۷ آن را به عنوان «روز حقوق زنان و صلح بین‌المللی» به رسمیت می‌شناسد.
برگزاری روز زن با جنبش عدالتخواهی پیوند دارد. اصل مفکوره ی نامگذاری یک روز به نام روز زن در ایالات متحده ی امریکا به میان آمد.
در هشت مارچ سال 1857میلادی زنان كارگر كارخانه نساجی شهر نیویارک در اعتراض به شرايط نامناسب کار دست به اعتراض زده و خواهان تعین ساعات کار ، دستمزد مساوی در برابر کار مساوی ، حق‌رأی بهبود شرایط کار و افزایش دستمزد شدند. و اما معترضان با برخورد مسلحانه پولیس مواجه شدند . این حادثه چندین کشته و شمار بزرگی مجروح بر جا نهاد.
زنان عضو حزب سوسیالیست امریکا در سال ۱۹۰۸ یک کمیته ی ملی زنان را تشکیل کردند که تصمیم گرفت روز خاصی برای مبارزه به خاطر تامین حق رای زنان تعین گردد. به این ترتیب برای نخستین بار در فبروری سال ۱۹۰۹ نخستین روز زن در امریکا برگزار شد. این ابتکار بسیار موفقانه بود چون به علاوه ی زنان عضو و هوادار حزب سوسیالیست ، سایر هواداران حقوق زن نیز از مفکوره ی حق انتخاباتی زنان پشتیبانی نموده و به تظاهرات مشترک دست زدند. مفکوره ی تکرار همه ساله و وسیع تر این ابتکار به زودی تولد یافت و در سال ۱۹۱۰ زنان امریکای شمالی برای کسب حق رای برای زنان به تظاهرات گسترده پرداختند.
وقتی مای ود-سیمونز (May Wood-Simons) زن مبارز امریکایی مفکوره چنین روزی را به دومین کنفرانس بین المللی زنان سوسیالیست در کوپنهاگن (۲۷ اگست سال ۱۰۱۰) آورد ، کلارا ستکین(Clara Zetkin) و کیتیه دونکر ( Käte Duncker) دو زن مبارز آلمانی در این نشست از تعین و اعلام روز زن پشتیبانی نمودند و خواهان اتخاذ تصمیم و صدور فیصله نامه شدند. در نتیجه این ابتکار مورد قبول قرار گرفت و فیصله شد تا زنان سوسیالیست تمام کشورها به اشتراک سازمان های سیاسی و اتحادیه های صنفی کارگران ، همه ساله روزی را به نام روز زن به درجه ی اول برای ترویج حق انتخاباتی زنان برگزار کنند و این روز باید با دقت سازماندهی شده و خصلت بین المللی داشته باشد.
برای اولین بار در روز ۱۹ مارچ سال ۱۹۱۱ روز زن در آلمان ، دنمارک ،اتریش-هنگری و سویس برگزار شد. انتخاب این روز و این ماه تصادفی نه بود- روز ۱۸ مارچ روز کشته شده گان انقلاب مارچ سال ۱۸۴۸ بود و همچنان کمون پاریس در مارچ ۱۸۷۱ تولد یافت .
خواسته مرکزی نخستین روز جهانی زن همانا حق رای آزاد، سری و برابر برای زنان در انتخابات بود . این خواسته با موضع حزب سوسیال دیموکرات که برای اولین بار و به حیث یگانه حزب در سال ۱۹۰۰ خواهان حق اشتراک زنان در انتخابات شد ، مطابقت داشت . به همین جهت حزب سوسیال دیموکرات آلمان برگزاری روز زن را استقبال و پشتیبانی نمود و نتایج آن را نیز مثبت ارزیابی کرد . از سوی دیگر این جنبش موجب تقویت و گسترش حزب سوسیال دیموکرات نیز شد و شمار اعضای آن از ۸۲۶۴۲ نفر در سال ۱۹۱۰ به ۱۰۷۶۹۳ نفر در سال ۱۹۱۱ افزایش یافت . به همین سان شمار مشترکان نشریه ی زنان سوسیال دیموکرات نیز افزایش یافت . این نتایج سبب شد تا در سا ل۱۹۱۲ بار دیگر و اما این بار در تاریخ ۱۲ مارچ و با وسعت بیشتر روز زن برگزار شود. به این ترتیب در مدت پنج سال روز زن جایگاه خود را در جنبش سوسیال دیموکراسی مستحکم نمود.
با شروع جنگ اول جهانی مبارزه علیه جنگ نقش مرکزی تری نسبت به مبارزه به خاطر حقوق انتخاباتی زنان کسب نمود .
پس از جنگ اول جهانی و انشعاب بزرگ چپی ها به کمونیست ها و سوسیال دیموکرات ها سبب شد تا پس از جنگ جهانی اول هر کدام روز جداگانه یی را به حیث روزجهانی زن برگزار نمایند - یکی کمونیستی در ۸ مارچ و دومی سوسیال دیموکراتیک بدون تاریخ دایمن معین . در سال های ۱۹۳۳ - ۱۹۴۵ تجلیل از روزجهانی زن در آلمان نازی ممنوع گردید و به جای آن روزی به نام روز مادر تجلیل میگردید.
پس از جنگ دوم جهانی روز ۸ مارچ در سال ۱۹۴۶ در زون اشغالی شوروی در آلمان تجلیل گردید و سپس در آلمان دیموکراتیک به مانند سایر کشورهای بلوک شرق به یک جشن دولتی مبدل شد.
در زمان جنگ سرد برگزاری روزجهانی زن در غرب جنب و جوش چندانی نه داشت. و اما ، در پایان دهه ی شصت سده ی بیستم این وضعیت شروع به تغیر کرد و روز جهانی زن به تدریج جایگاه خود را دوباره در جوامع غربی کسب کرد.
از زمانی که ۸ مارچ از سوی مل متحد به حیث «روز حقوق زنان و صلح بین‌المللی» به رسمیت شناخته شده است، ملل متحد همه ساله شعارهایی را به این ارتباط مطرح ساخته و توجه جامعه ی جهانی را به مسایل خاصی جلب میکند.
در حال حاضر روز هشت مارچ به حیث روزجهانی زن در تمام کشورها از سوی زنان مبارز و نیز مدافعان حقوق زنان تجلیل میگردد.
در افغانستان مبارزه برای حقوق زنان که با نهضت امانی آغاز گردید ، فراز نشیب های زیادی را پشت سر نهاده است. برگزاری ۸ مارچ به حیث روزجهانی زن در افغانستان در پایان دهه شصت میلادی آغاز گردید . دوره ی تنظیم سالاری و به خصوص دوره ی طالبی را میتوان مرحله ی عقبگرد وحشتناک از حقوق بشر و به خصوص حقوق زنان به شمار آورد . پس از سقوط طالبان به رسمیت شناختن و مبارزه به خاطر حقوق زنان به یکی از مسایل مرکز و معیار روشن شناخت نیروهای هوادار فردای بهتر برای فردای افغانستان و جامعه ی افغانی مبدل گردیده است.