08.11.2015

زرغونه عبیدی

کتاب "میخوانم تا بدانم!" با ۵۷ رسم

گشودن صفحۀ نو " ادبیات کودک / د ماشومانو ادبیات "

گفت و شنود با پروین پژواک

شاعر و نویسنده پروین پژواک یک شخصیت شناخته شده و دوستداشتنی در دنیای ادبیات کشور و به خصوص دنیای ادبیات کودک در افغانستان میباشد. با او از بدو تولد وی آشنا استم و هرچند که جوانتر از من است و اما نوع تفکر و روش وی، تآثیرات خاص خود را بر احوال عاطفی من داشته است. در این همصحبتی میخواهم شما را با جدیدترین اقدام او در خدمت به ادبیات کودک آشنا بسازم.

سووال:

با کدام امید و هدف در کنار دیگر صفحات فعالیت قلمی ات، صفحه جدید" ادبیات کودک / د ماشومانو ادبیات " را گشوده ای؟

جواب:

به امید خانه تکانی در ذهن خودم، کتابچه های یاداشتم و کمپیوترم. هدف من این است تا همه آثاری را که سالهاست داشته ام و به چاپ نرسیده اند و یا اگر رسیده اند، اندازۀ شان آنقدر کم بوده که گویی به چاپ نرسیده اند در دسترس مردم قرار بدهم.

تنها آن زمان است که من با خیال راحت و شانه های سبک خواهم توانست به کاری تازه بپردازم.

 

سووال :

طرز کارت درین صفحه چه گونه است؟

من اولین مطلب را در صفحه ام کتاب "میخوانم تا بدانم" را انتخاب کردم و آن را به شکل البوم منتشر کردم. کتاب با اهداییۀ آن آغاز میشود. سپس کتاب ورق به ورق به ترتیب با درج شماره به پیش میرود و بدینگونه پنجاه و هفت تصویر کتاب با جملات کنده کنده اش، داستان را به صورت مکمل آن در مجموع بیان میکند.  این طریقه ام برای معرفی و انتشار برقی کتاب نو است و شاید هم کمی گنگ و گنس کننده باشد. لیکن من کار را به این شکل آسانتر و منظمتر یافتم، تا این که هر تصویر کتاب را جداگانه منتشر بسازم.

 

در آینده نیز میکوشم هر کتاب البوم خود را داشته باشد. همچنان دوستان شاعر و هنرمندی که میخواهم کارهای شان را به اطفال معرفی کنم، نیز هریک البوم خاص خود را خواهند داشت.

 

سووال :

چه باعث شد تا تو عکس فامیلی را برای پروفایل این صفحه انتخاب بنمایی و همزمان با در اشتراک گذاشتن تصویر ژورنالیست شهید سردار احمد با دو طفلش، چه هدف را خواسته ای به خصوص وسیله شوی؟

جواب:

خانواده ریشۀ درخت است. نمیتوان ریشه نداشت و درخت شد. من، من نمیبودم اگر خانواده ام را نمیداشتم. این تصویر خانواده گی ام را نهایت دوست دارم. هرچند جای خواهر خوردم که در آن زمان هنوز به دنیا نیامده بود، در آن خالی است.

حالت خودم درین تصویر برایم پرسش برانگیز است. درین تصویر من چهارسال و چند روز بیشتر ندارم، اما تفکر را میتوان در چشمانم دید. به چه می اندیشیدم؟ میکوشم به خاطر بیاورم و نمیتوانم. من به این تصویر خیره میشوم و سنگینی نگاه این کودک متفکر را بر خود احساس میکنم. آیا جایگاه من در چشم این کودک چیست؟ آیا من آنچه هستم که باید میبودم؟ آیا همانگونه که من در جستجوی خود هستم، این کودک در جستجوی خود است؟

 

مرگ خبرنگار سردار احمد که در شام نوروز ۱۳۹۳خورشیدی همراه با خانمش حمیرا و فرزندانش نیلوفر و عمر جام شهادت را نوشید و خوردترین فرزندش ابوذر به طور معجزه آسا با وجود فیر گلوله بر کاسۀ سرش زنده ماند، مرا به سختی تکان داد.

من کتاب "میخوانم تا بدانم" خویش را به نیلوفر و عمری که پیش از رفتن به مکتب، به زیر خاک رفتند و به ابوذر خوردترک به امید روزی که به مکتب برود و بخواند و بنویسد، اهدا کرده ام. از آنجا که این کتاب اولین مطلبی است که در صفحه "ادبیات کودک/د ماشومانو ادبیات" منتشر کرده ام، تصویر سردار احمد و فرزندانش در زیر تصویر من و خانواده ام آمده است. اینکار هرچند تصادفی است اما با مقایسۀ نمادین این دو تصویر خانواده گی میتوان دو خانواده را در دو زمان در افغانستان دید- افغانستان قدیم، خانواده یی با تصویر سیاه و سفید اما خوابهای رنگین و افغانستان معاصر، خانواده یی با تصویر رنگه اما خوابهای تیره و خونین.

 

سووال :

چه عوامل در زنده گیت باعث گردید تا نگاهت به طفل به چنین عاطفهٔ خاص مبدل گردد و تو حال و آینده او را جز مهم اهداف نوشته ات قرار بدهی؟

جواب:

نمیدانم. تا که به خاطر دارم، چنین بوده است. شاید برای این که گذشته در من زنده است. گذشته به قدری در من زنده است که به گفتۀ ویلیام فالکنر هنوز حتی نگذشته است.

 

سووال :

چه گونه میتوان میل کودک را به مطالعه بیدار کرد؟

جواب:

باید به کودک کتاب داد- حتی اگر پاره اش کند. در کانادا کتابهای کودکان خوردتر از یکسال از تکه است یا پلاستیک. بدینگونه کودک با آنکه آن را میجود تا خارش بیره هایش را آرام کند، نمیتواند آن را پاره یا بلع کند. برعلاوه این کتابها را میتوان شست و دوباره پاک کرد. اوراق این کتب خورد بیشتر از پنج ورق نیست و سبک میباشد تا طفل به آسانی آن را بردارد و اگر آن را به سر خود یا کسی دیگر بکوبد، خطر افگار شدن نباشد. این کتابها معمولاً نوشته ندارد و رنگهای روشن و اشکال ساده تنها یک تصویر را در یک صفحه نشان میدهد.

برای کودکان بالاتر از یکسال کتابهای خورد با صفحات ضخیم موجود است. بدینگونه کودک کمتر میتواند آن را پاره کند و اگر بخواهد از زمین بلندش کند و یا به دور پرتابش کند، برایش سنگین نیست. این کتب در هر صفحه بیشتر از یک شکل و یک کلمه ندارد. رنگها، اعداد، اشکال، حیوانات، سبزیجات و میوه جات موضوعات اکثر این کتب را تشکیل میدهند.

به همینگونه هرقدر که سن کودک بالا میرود، به تعداد اوراق افزوده شده، از ضخامت اوراق کاسته میشود. کلمات مبدل به جملات ساده و کوتاه میشود اما کلمات متن برجستگی و خوانایی خود را حفظ میکند. تصویر همچنان جز جدایی ناپذیر کتاب است.

بدینگونه کودک با کتاب طفل میشود و با کتاب به نوجوانی میرسد. کتاب از آغاز بخش مهم خانه است و چشم کودک مانند مادر و پدر و جای خواب و سامان بازی هایش با آن آشنا است.

چراغ مطالعه بالای میزی در کنار تختخواب دیکور تمام اتاق های خواب خانه را میسازد. برای کودک در کودکستان کتاب خوانده میشود، در کتابخانه کتاب خوانده میشود، در خانه کتاب خوانده میشود. پیش از خواب کودکان با قصه یی از کتاب به خواب میروند. به کودک کتاب هدیه میشود. کودک به کتاب فروشی برده میشود. نویسنده های کتاب به مکاتب کودکان میروند و کتب خود را برای شان معرفی و امضا میکنند. چنین کودکی همانقدر به مطالعه کتاب میل دارد که به خوردن و نوشیدن و بازی کردن.

 

سووال :

چگونه والدین میتوانند فرهنگ زبان مادری را برای اطفال شان که در عالم مهاجرت بدنیا آمده اند زنده نگهدارند؟

جواب:

مادری که دستانش را بالای شکمش میگذارد و با جنینش به زبان خود سخن میگوید، مادری که نوزادش را با زبان خود شیر میدهد با زبان خود آرام میکند، به زبان خود للوگویان به خوابش میبرد، خشت اعمار زبان مادری را در او گذاشته است.

با کودکان به زبان خود سخن بگویید. کودک قدرت کامل آموختن بیشتر از یک زبان را دارد. با کودکان گپ بزنید، بازی کنید، قصه بگویید، شعر بخوانید. کودکان بیشتر از آنچه که نشان میدهند، میشنوند.

به اطفال خود با دقت گوش بدهید. صحبت او را برای اصلاح پی در پی قطع نکنید. بگذارید او خالیگاه جملات خود را در زبان مادری با کلماتی از زبان میزبان پر کند. او این کلمات را استفاده میکند، زیرا یا معادل شان را به زبان مادری نمیداند و یا نسبت تکرار آن کلمات در محیط خارج از خانه به استفاده از آنها عادت کرده است. آنگاه با حوصله در جملاتی که به او باز میگویید، کلمات سرزمین میزبان را با کلمات زبان خود عوض کنید. مثلاً از طفلی که با زبان انگلیسی سروکار دارد، میپرسید: امروز در مکتب چه گپ بود؟

طفل میگوید: امروز در "اسکول"، "تیچر" نیامده بود.

شما میپرسید: چرا امروز معلم به مکتب نیامده بود؟

طفل میگوید: "پرینسیپل" گفت که معلم "سیک" است.

شما میگویید: خوب است که مدیر مکتب خبر دارد که معلم تو مریض است. امید حال معلم تو زود خوب شود. تو معلم خود را دوست داری؟

طفل میگوید: یس

شما میگویید: تو مکتب خود را هم دوست داری، بلی؟

طفل میگوید: بلی

این نوع صحبت دوستانه با کلماتی که تکرار میشود و دور یک موضوع میچرخد،آهسته آهسته ولی برای همیشه سازندۀ زبان مادری در نزد اطفال است.

البته یکی از چیزهای دیگری که کومک کننده است، خواندن کتاب به زبان مادری میباشد. حتی اگر طفل خود نیز خوانده نتواند، شنیدن آن از زبان بزرگان خانواده برای شان جالب است. برای این کار ما نه تنها نیاز به کتاب های خوب از نویسنده های خوب داریم، بلکه نیاز به ترویج فرهنگ خرید کتاب در میان خانواده ها نیز داریم.

پروین جان بسیار تشکر از این همصحبتی دلنشین و آموزنده

زرغونه جان تشکر از خودت که یکی از چند نفری هستی که این صفحه را جدی گرفتی.

*

آثار چاپی پروین پژواک و هُژبر شینواری:

"مجموعۀ طرح و کارتونCartoons from Afghanistan" کارتون های هُژبر شینواری با زیرنویس های دری و انگلیسی/۱۳۷۰ خورشیدی/مطبعه دولتی/کابل، افغانستان

"پایان غم انگیز" داستان مصور بر ضد مواد مخدر نوشتۀ سیما فقیرزی/نقاشی و گرافیک دیزاین پروین پژواک و هُژبر شینواری/۱۳۷۳ خورشیدی، ۱۹۹۴ میلادی/پشاور

"رژیدلي ارمانونه" داستان مصور بر ضد مواد مخدر نوشتۀ بریښنا/نقاشی و گرافیک دیزاین پروین پژواک و هُژبر شینواری/۱۳۷۳ خورشیدی، ۱۹۹۴ میلادی/پشاور

"دریا در شبنم" مجموعه شعرهای کوتاه عاشقانه پروین پژواک/۲۰۰۰میلادی/انتشارات هُژبر/ پشاور

"شبنم په پرخه کې" ترجمۀ پشتو برخی از اشعار "دریا در شبنم" با برگردان اجمل اند/۲۰۰۹ میلادی/پیښور

"نگینه و ستاره" مجموعۀ داستان کوتاه پروین پژواک/۲۰۰۱ میلادی/انتشارات هُژبر/کانادا

شیری که چهرۀ خود را در آب دید"، "پسرک بینام"، "مرغ مسخره"، "زن دهقان"

ترجمه دری و پشتو چهار کتاب مصور ادریس شاه نویسندۀ فقید افغان در امریکا برای اطفال با برگردان و گرافیک دیزاین پروین پژواک و هُژبر شینواری/۲۰۰۱ میلادی/"انتشارات بوستون"/افغانستان

"مرگ خورشید"مجموعۀ شعر میهنی پروین پژواک/۲۰۰۲ میلادی/انتشارات هُژبر/کانادا

ُل و گِل من، کابل من" سفرنامه به قلم هُژبر شینواری/۱۳۸۱ خورشیدی/انتشارات هُژبر/کانادا

"در فاصلۀ بین دو انفجار"مجموعۀ کارتون هُژبر شینواری با زیرنویس های دری، پشتو، انگلیسی/۱۳۸۲ خورشیدی، ۲۰۰۲ میلادی/انتشارات هُژبر/کانادا

"بیا گُل بچینیم" مجموع رسم و شعر پروین پژواک/۱۳۸۱ خورشیدی/مرکز تعاون افغانستان/افغانستان

"سلام مرجان" رمان پروین پژواک/۲۰۰۳ میلادی/انتشارات هُژبر/کانادا 

"د مرجانی سلام" ترجمۀ پشتو رمان "سلام مرجان"با برگردان شریفه ساپی/۱۳۸۴ خورشیدی/مرکز تعاون افغانستان/کابل

ترجمۀ پشتو این اثر به اساس چاپ اول رمان "سلام مرجان" به دری با برگردان سید رحمان شینواری موجود است. ترجمۀ سویدنی این اثر راظاهر افشار انجام داده است.  ترجمۀ فرانسوی این رمان را مهری هاشم در فرانسه به پایان رسانیده است.ترجمۀ انگلیسی "سلام مرجان" به اساس چاپ اول رمان "سلام مرجان" به دری صورت گرفته است و اینک این کتاب با اسم "طولانی ترین شب زمستان" با دوباره نویسی پروین پژواک به زبان انگلیسی و ویرایش ورنا ریلکوف به کمک انتشارات "مینت" در کانادا و "رایترز هوز" در امریکا آمادۀ چاپ میباشد.

"تعلیمات صحی" دو کتاب برای شاگردان مکاتب ابتدایی و رهنمای معلم، تالیف داکتر حمیرا بهسودی، نقاشی و گرافیک دیزاین پروین پژواک و هُژبر شینواری/۱۳۸۳ خورشیدی، ۲۰۰۴ میلادی/موسسه کمک به اطفال افغانستان/افغانستان

"لی لی لی لی حوضک" مجموعۀ شعر حسین محمدی برای اطفال/نقاشی پروین پژواک و هُژبر شینواری/۱۳۸۴ خورشیدی/تهران

"گنج دری"کتاب آموزش الفبای دری به طریق سرگرمی نوشتۀ پروین پژواک و رسامی هُژبر شینواری/۲۰۰۴ میلادی/انتشارات هُژبر/کانادا

"ماجراهای آرش" رمان برای اطفال و نوجوانان پروین پژواک/۲۰۰۶ میلادی/انتشارات هُژبر/کابل

"پرنده باش" مجموعه اشعار برای اطفال به صورت مصور پروین پژواک با رسامی هُژبر شینواری/۲۰۰۷ میلادی/هرات

"از حیوانات بشنوید" کتاب معلوماتی برای کودکان پروین پژواک/چاپ اول ۲۰۱۱ میلادی، چاپ دوم ۲۰۱۳ میلادی/موسسۀ نشراتی رحمت با کمک مالی موسسۀ آپ مرسی افغانستان/افغانستان

"زمین و آسمان" کتاب معلوماتی برای اطفال پروین پژواک/۱۳۹۴ خورشیدی، ۲۰۱۵ میلادی/انتشارات توانا/کابل

"ځمکه او آسمان" ترجمۀ پشتوی کتاب زمین و آسمان/۲۰۱۵ میلادی/انتشارات توانا/کابل

*

صفحه ی ويژه ی آثار پروین پژواک در آسمایی

 *

آدرس فعالیت های انترنتی:

ادبیات کودک / د ماشومانو ادبیات:

www.facebook.com/ParweenPazhwakforkids/?pnref=story

 

کتاب "میخوانم تا بدانم!" با ۵۷ رسم:

 

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.1514657378844564.1073741830.1513394878970814&type=3

*

https://www.facebook.com/parween.pazhwak?fref=ts

*

:PazhwakFoundation

 

https://www.facebook.com/Pazhwak-Foundation-501212159908477/?pnref=story